Kültür ve Sosyal Durumu
PENDİK
Pendik nüfus bakımından Türkiye’ nin en kalabalık 10’ uncu ilçesi, İstanbul’un ise 4’ üncü büyük ilçesidir. 04.07.1987 tarih ve 19507 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3392 sayılı kanun ile ilçe olmuştur. 1 belediye ve 36 mahallesi bulunmaktadır. Pendik; uluslararası havalimanı (Sabiha Gökçen), Türkiye’nin en büyük teknoloji merkezi (Teknopark), 685 yatak kapasitesi ve 978 Hekim kadrosu ile Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, MİLGEM Projesinin yürütüldüğü Tersane Komutanlığı, uluslararası ticaretimizde önemli bir yere sahip olan UN RO-RO limanı, Gedik Üniversitesi ve büyük marinasıyla Türkiye’nin önemli ilçelerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Pendik tüm ulaşım ağlarının kesiştiği bir konumda bulunmaktadır. Havayolu, Karayolu, Denizyolu ve Demiryolu Yüksek Hızlı Tren, Banliyö ve Metro ulaşım ağlarına sahip bir ilçedir. Bu özelliği ile Pendik’ in ticaret ve ekonomi potansiyeli her geçen gün artmaktadır.
Tarihi çarşısı, alışveriş merkezleri, donanımlı kültür ve spor merkezleri, 5 yıldızlı otelleri ve modern yaşam alanlarıyla Pendik, yaşanabilir kentler arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Pendik’ in 53 km2 gibi önemli bir kısmı ormandan oluşmaktadır. Ayrıca İstanbul ilinin önemli su kaynağı olan Ömerli Barajı da (10 km2) ilçemiz sınırlarında yer almakta olup, ilçemizin Marmara Denizine 13 km sahil şeridi bulunmaktadır.
Türkiye'de ilk bakteriyoloji Laboratuvarı, 1894'te Bakteriyolojihane-i Osmani adıyla açılmış olan Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü, Tarım ve Orman Bakanlığımızın önemli miktarda hayvan hastalıkları aşı ihtiyacını karşılamakta ve Türkiye’nin tamamına Referans laboratuvar olarak hizmet vermektedir.
Aydos Kalesi
Aydos Dağı, 537 metrelik rakımıyla İstanbul’un en yüksek tepesidir. Dağın zirvesindeki manastır kalıntıları ve kuzeydoğusundaki Bizans Dönemi kalesiyle İstanbul ve Pendik’in tarihi hakkında bizlere ipuçları verir. En geniş yeri 50 metreyi bulan ve uzunluğu 120 metre olan kalenin elips şekilli yapısı bulunduğu tepenin zirvesini tamamen kaplar. İç ve dış olmak üzere 2 sur; iç savunma duvarında 6, dıştakinde ise 7 burç bulunmaktadır.
Bizans Devri Manastırı
Çınardere Mevkiinde 1974 yılında yapılan kazılarda manastıra ait büyük kilise, şapel, mezar odası, iki oda, atrium ve diğer kalıntılar bulunmuştur. Dini ve sosyal yapıların bir arada olduğu bölgedeki manastırın kalıntılarında bulunan kapalı Yunan haçı, yapının Orta Bizans Döneminde (842-1204) inşa edildiğini gösterir. Manastırın Haçlı Seferleri neticesinde harap olduğu tahmin edilmektedir. Savaşlar sonrası terk edilen manastır zamanla toprak altında kalmıştır.
Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü
Osmanlı Devletinde ilk defa hayvan hastalıklarının incelenmesi, bunlara karşı aşı ve serum hazırlanması amacıyla 1901’de Sultanahmet’teki Mülkiye Baytar Mektebi’nde Bakteriyolojihane-i Baytari ismiyle bir veterinerlik kurulur. Müessesenin ihtiyaçları karşılayacak büyüklükte olmaması ve laboratuvarın sebep olabileceği bulaşmaları önlemek için Pendik’te bir bina yapılmasına karar verilir. 11 Ekim 1914’te hizmete açılan Pendik Bakteriyoloji Enstitüsü, Neyzen Tevfik’in kardeşi ve M. Akif Ersoy’un yakın arkadaşı Ahmet Şefik Kolaylı yönetiminde ciddi bilimsel çalışmalara imza atmıştır.
Hilmi Abbas Paşa Camii
Pendik’te yapılan ilk cami olduğu düşünülmektedir. Haydarpaşa-İzmit Demiryolu’nun hizmet ve bakım yeri olan Pendik’te çalışan işçilerin ibadet ihtiyacının karşılanması için yaptırılmıştır. Pendik Çarşı Camii’nin hizmete girmesinden sonra bu camiden ayırt edilebilmesi için İstasyon Camii ismiyle de anılmıştır. Cami inşaatını Müslümanlığı sonradan kabul eden Rum asıllı bir hanımın başlat- tığı rivayet edilir. Evvelce caminin sağ yanında bulunan kitabe, tamirat esnasında sol duvara aktarılmıştır. Bu kitabede hayrat sahibi olarak Hatice Hanım ismine tanık olunmaktadır. Pencere seviyesine kadar yükselen cami inşaatı bilinmeyen bir nedenden dolayı uzun süre bu haliyle kalmış, Hilmi Abbas Paşa tarafından yarım kalan inşaat tamamlatılmıştır. Bugün Hilmi Abbas Paşa Camii olarak anılan yapı, tek minareli ve kiremit çatılıdır. Caminin 17 metre olan boyu, 13 metre daha uzatılmıştır.
Velibaba Türbesi
Celveti Tarikatı Şeyhi Tophaneli Veliyüddin Hazretlerinin (ks) talebesi Bandırmalı Şeyh Hamid Efendinin oğlu Şeyh Yusuf Nizamettin’in damadı ve öğrencisi Dolayobalı Veliyüddin Hazretlerinin (ks) naaşının yer aldığı Velibaba Türbesi, Velibaba Merkez Camii bitişiğinde yer alıyor.
1651’te vefat ettiği bilinen Tophaneli Veliyüddin Hazretleriyle karıştırılan Dolayobalı Veliyüddin Hazretlerinin doğum ve vefat tarihi net değildir. Ancak oğlu Şeyh Abdulfettah Efendinin vefat tarih 1773 olduğuna göre kendisinin bu tarihe yakın tarihlerde yaşadığı ve vefat ettiği söylenebilir.
Kayın Babası Bandırmalızade Şeyh Nizameddin Efendiden bu tekkede dersler aldığı, tekkede yetiştiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Tekke, Üsküdar'ın İnadiye semtinde, eski adı Menzilhane Yokuşu olan Gündoğumu Caddesi’nin Karacaahmet Mezarlığı'na ulaştığı yerdedir.
Üsküdar’dan Pendik Dolayoba’ya gelen ve burada tekkesini kuran Şeyh Veliyüddin’in kabrindeki 2 mezar taşındaki bilgiler dikkate alındığında yanındaki sandukaların onun neslinden gelenlere ait olduğu ve bu aile fertlerinin 19. yy sonuna kadar Dolayoba’da şeyhlik müessesini devam ettirdikleri anlaşılmaktadır.
Çarşı Camii
1958’de inşa edilen Çarşı Camii, klasik Osmanlı mima- risiyle inşa edilmiştir. Cami, beyaz taştan yapılmış olan kubbeleri, sağ ve solunda yükselen minareleriyle Mimar Sinan’ın eserlerini andırır. Kare planın kullanıldığı binanın kubbeleri, 4 ana sütunla 6 ara sütun üzerine oturmak- tadır. Mihrap yönünde bir yarım kubbe, sağ ve sol yanda üçer küçük kubbe ve köşelerde birer küçük kubbe tarafından örtülmüştür. 1992’de caminin soluna asıl binadan 100 metrekare daha büyük olan bir ek bina, 2012’de de caminin sağ yanına ikinci bir minare yapılmıştır.
Emirli Mezarlığı
Emirli Köyü sınırları içinde bulunan bu mezarlık alanı, Ömerli Barajı’nın su tutmaya başladığı 1972 yılından sonra sular altında kalmıştır. Barajın su seviyesi düştüğünde mezar görülebilmektedir. 100’ün üzerinde mezarın yer aldığı kabristan, mezar boyutlarının büyüklüğüyle de dikkat çekmektedir. Kabir taşlarından mezarın 19. yy sonlarında kurulduğu anlaşılmaktadır.
Pavli Yarımadası
Pendik’in Tuzla sınırında yer alan tarihi Pavli Burnu ve Adası, Bizans aristokratlarının rağbet ettikleri yazlık dinlenme alanlarından biriydi. Eski adı Mavronisi olan adaya bakan burun üzerinde bir kilise, aynı zamanda Havari Pierre ile Paul adına yapılmış bir manastır bulunuyordu. Yakın zamana kadar Pendiklilerin yaz aylarında vazgeçemedikleri dinlenme alanlarından biri olan ada, denizin doldurulmasıyla sahille birleştirilmiş, bir yarımada olarak Pendik Tersanesini koruyan mendireğe dönüştürülmüştür. Aydınbey Yarımadası olarak da anılan yarımada, bugün İstanbul Tersanesi Komutanlığı Pendik Yerleşkesi Sosyal Tesisi olarak kullanılmaktadır.
